Rzeczpospolita wobec Rosji w ostatniej fazie obrad Sejmu Wielkiego (1791–1792)
Journal Title: Przegląd Nauk Historycznych - Year 2017, Vol 0, Issue 2
Abstract
Po uchwaleniu Konstytucji 3 maja ułożenie stosunków z Rosją było najważniejszą kwestią z punktu widzenia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej. Widząc wygasanie pomyślnej dla państwa polsko-litewskiego koniunktury w stosunkach międzynarodowych, przywódcy Sejmu Wielkiego zasugerowali Stanisławowi Augustowi dokonanie zwrotu ku Rosji. To z ich inicjatywy król wprowadził do Straży Praw kilku stronników dworu petersburskiego. Nie pociągnęło to jednak za sobą reorientacji polskiej polityki zagranicznej. Umocniwszy swoją pozycję, Stanisław August zwlekał z nawiązaniem bezpośrednich rozmów z cesarzową. Był przekonany, że wystarczy nie prowokować Rosjan i łagodzić wszelkie konflikty wewnętrzne, żeby uniknąć rosyjskiej interwencji w wewnętrzne sprawy Rzeczypospolitej. Założenie to okazało się błędne. Wbrew twierdzeniu ogromnej większości historyków polskich, którzy uważali, że rosyjska interwencja w Polsce była z góry przesądzona, na dworze petersburskim do ostatniej chwili trwały spory i dyskusje dotyczące kształtu polityki wobec państwa polsko-litewskiego. Część doradców Katarzyny II była zdania, że bez ostatecznego porozumienia z dworami niemieckimi nie należy zaczynać wojny z Rzecząpospolitą, gdyż będzie ona ciężka, długotrwała i kosztowna. Namowy polskich malkontentów sprawiły jednak, że ostatecznie zwyciężyła, lansowana przez faworyta cesarzowej – Płatona A. Zubowa, koncepcja rozpoczęcia działań zbrojnych bez oglądania się na stanowisko Wiednia i Berlina. Bierność dyplomatyczna okazała się fatalnym błędem polskiego króla i jego doradców. Równie błędna była koncepcja prowadzenia wojny w ograniczonym tylko zakresie. Słaby opór polskich armii umacniał bowiem pozycję faworyta cesarzowej. Już w trakcie działań wojennych, po nadejściu do Petersburga listu Stanisława Augusta do Katarzyny II, grupa przeciwników wojny na dworze rosyjskim podjęła ostatnią próbę przerwania działań zbrojnych i rozpoczęcia rozmów z władcą Rzeczypospolitej. Sukcesy wojsk cesarzowej, które w ślad za wycofującymi się Polakami zmierzały szybko w kierunku Warszawy, działały jednak na korzyść zwolenników zbrojnej interwencji. Król i jego doradcy zbyt szybko przestali wierzyć w możliwość odniesienia zwycięstwa i skapitulowali w chwili, kiedy wciąż istniały szanse na kontynuowanie wojny, której przedłużenie o kilka tygodni mogło skłonić cesarzową do wyrażenia zgody na rozpoczęcie negocjacji pokojowych. Był to fatalny błąd polityczny, który okazał się w konsekwencji początkiem końca pierwszej Rzeczypospolitej.
Authors and Affiliations
Zbigniew Anusik
Keywords
Related Articles
- EP ID EP320904
- DOI 10.18778/1644-857X.17.2.1.03
- Views 64
- Downloads 0
Udział Oskara Haleckiego w obchodach 250 rocznicy odsieczy wiedeńskiej w 1933 roku
Oskar Halecki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, znakomity znawca dziejów powszechnych i Polski, włączył się do obchodów 250 rocznicy odsieczy wiedeńskiej jako katolicki intelektualista. W opublikowanych z tej okazji...
Czy „chcieć to móc”? Kolejna próba historycznej refleksji nad postacią Józefa Piłsudskiego
Tekst jest recenzją książki Grzegorza Nowika pt. Odrodzenie Rzeczypospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego 1918–1922, cz. 1 (Sprawy wewnętrzne), opublikowaną w 2017 r. nakładem Muzeum Józefa Piłsudskiego i Ofic...
Gustaw III wobec rewolucji francuskiej
Gustaw III panował w Szwecji w latach 1771–1792. Od początku swoich rządów był mocno związany z Francją. Dzięki jej poparciu dokonał monarchistycznego zamachu stanu w sierpniu 1772 r. Przez kolejnych 15 lat był najbliżs...
Ksiądz Michał Mieczko Żdzenicki (1744–1814) proboszcz i dziekan szadkowski
Ksiądz Michał Mieczko Żdzenicki był duchownym pochodzenia szlacheckiego. Nieliczne przekazy źródłowe dotyczące księdza pozwalają na ustalenie stopnia jego kariery w hierarchii kościelnej. Jako proboszcz szadkowski był ur...
Evolution of the account of Duke Godfrey’s deed of hewing the enemy through the middle with a single blow during the siege of Antioch by the First Crusade. A source study
The article contains research on the narratives describing the battle of the Bridge Gate (March 6, 1098), which took place during the siege of Antioch by the Crusaders. It focuses on the scene which is the climax of the...