Cele i organizacja zakładów karnych w I Rzeczypospolitej
Journal Title: Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica - Year 2015, Vol 94, Issue
Abstract
Funkcje zakładów karnych w dawnej Polsce, ich rola i organizacja zmieniała się wraz z ewolucją poglądów na cele instytucji kary w systemie prawa karnego. Zupełnie inny będzie obraz, gdy kara ma mieć skutek głównie resocjalizacyjny, a inny gdy podstawową przesłanką polityki karnej jest zasada odstraszania, a nie poprawa moralna przestępcy (tak było w Polce aż do XVIII w.). Karę pozbawienia wolności można było odbywać na pięć różnych sposobów. O wyborze zakładu karnego decydował przede wszystkim rodzaj popełnionego przestępstwa, ale także bardzo ważny był stan skazanego. Najwcześniej, bo już XII-XIII w. pojawiają się więzienia, do których wtrącano ludność niższych stanów, tj. mieszczan i chłopów. Początkowo pełnią one rolę jedynie środka zapobiegawczego. W okresie średniowiecza wykształca się także wieża górna stosowana głównie względem szlachty, w której to instytucji skazany w przyzwoitych, wręcz domowych warunkach odbywał pokutę. W epoce nowożytnej, tj. w I połowie wieku XVI pojawia wieża dolna będąca często nie tyle miejscem odbywania kary pozbawienia wolności, co powolnej śmierci. Istotne zmiany w zakresie charakteru i funkcji zakładów karnych przyniósł wiek XVIII, co wiązało się z napływającymi do Rzeczypospolitej prądami oświeceniowymi, w myśl których, kara miała być także środkiem poprawy i resocjalizacji, a nie tylko odwetu. Zanika powoli praktyka osadzania w wieży, która jedynie stanowiła miejsce pokuty pozbawione jakichkolwiek czynników resocjalizacyjnych, zaś na plan pierwszy wysuwa się więzienie. Tu należy wskazać więzienie marszałkowskie, stanowiące niejako symbol zachodzących przemian, nowoczesny obiekt, w którym skazany odbywał karę w humanitarnych jak na owe czasy warunkach, ale przede wszystkim dbano o jego poprawę moralną, tak aby w przyszłości nie powrócił on do przestępstwa. Niezwykle istotną rolę zaczęły odgrywać także domy poprawy i domy pracy przymusowej, których istotnym celem była poprawa osadzonych poprzez pracę i modlitwę.
Authors and Affiliations
Justyna Bieda
Keywords
Related Articles
- EP ID EP333306
- DOI 10.18778/0208-6050.94.07
- Views 49
- Downloads 0
Geneza i rozwój konfliktu królowej Marii Kazimiery Sobieskiej z synem Jakubem
Artykuł przybliża mało dotąd znaną genezę i rozwój konfliktu Marii Kazimiery z najstarszym synem Jakubem – sporu, który bez zagłębiania się w jego złożone przyczyny uznaje się za główny powód porażki najstarszego z króle...
Niemki na froncie wschodnim (1942–1943) w świetle wspomnień Ilse Schmidt i Eriki Summ
Celem artykułu jest porównanie dwóch pamiętników opisujących życie codzienne kobiet na froncie wschodnim. Analiza wspomnień spisanych przez pomocnicę sztabową Ilse Schmidt oraz pielęgniarkę Erikę Summ pozwala w szerszym...
Amerykanie w wojnie domowej w Hiszpanii (1936–1938)
W artykule na podstawie jednostkowych przykładów zostały przedstawione losy Amerykanów biorących udział w wojnie domowej w Hiszpanii (2800 żołnierzy) po stronie republikanów. Wbrew amerykańskiej ustawie o neutralności i...
Ksiądz pułkownik Józef Panaś – jako niezłomny działacz ludowy w walce z obozem sanacji w latach 1926–1939
Celem artykułu jest ukazanie aktywności księdza kapelana Józefa Panasia w walce z obozem sanacji. Stosunek kapelana do rządów pomajowych znajdował odzwierciedlenie przede wszystkim w jego artykułach publikowanych na łama...
Walerian Olszowski herbu Prus II (zm. 1650), ojciec prymasa Andrzeja Olszowskiego i dobrodziej familii w pamięci potomstwa wyrażonej na nagrobku ojca w Stolcu
Artykuł omawia treść inskrypcji upamiętniającej Waleriana Olszowskiego herbu Prus II (1587–1650). Nagro-bek znajduje się obecnie w kościele pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Stolcu i utrzymany jest w stylu renesan-sowym. Ins...