Dobra kultury i problem własności. Doswiadczenia Europy Srodkowej po 1989 roku

Apply

Dobra kultury i problem własności. Doswiadczenia Europy Srodkowej po 1989 roku

Journal Title: Muzealnictwo - Year 2005, Vol 2006, Issue 47

Abstract

Nakładem Fundacji im. Stefana Batorego w Warszawie ukazały się materiały konferencji zorganizowanej 5 lipca 2005 r., a poświęconej zagadnieniom reprywatyzacji znacjonalizowanych po II wojnie światowej dóbr kultury w państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Książka podzielona została na pięć rozdziałów: I. „Własność osób prywatnych. Reprywatyzacja” (s. 19-66); II. „Mienie ofiar Holocaustu” (s. 65-122); III. „Własność organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych” (s. 121-162); IV. „Problem sukcesji instytucjonalnej i dóbr przemieszczonych w wyniku zmiany granic” (s. 161-246); V. „Reprywatyzacja i restytucja a obowiązek ochrony dziedzictwa kulturalnego” (s. 547-286). Zamieszczono także dyskusję między referentami (s. 287-290), noty o autorach, indeks osobowy oraz spis zamieszczonych ilustracji.Lata 1944 i 1945 dla państw Europy Środkowo-Wschodniej były znamienne. Armia Czerwona nie tylko przepędziła Niemców, ale jednocześnie przyniosła ze sobą obyczaje i nędzę oraz ustrój własnego kraju. Za Armią Czerwoną szły grupy złożone z archiwistów, bibliotekarzy, historyków sztuki i muzealników, tzw. bataliony kulturalne NKWD, zwane też po rosyjsku „trofiejnymi otriadami”, które napotkane dobra kultury traktowały jako „zdobycz wojenną”. Czasem po latach, jako „dar narodu radzieckiego” wracały one fragmentarycznie do macierzystego kraju. Nowe władze przyniesione na radzieckich bagnetach rozpoczęły wydawanie dekretów i zarządzeń zmierzających do upaństwowienia dóbr kultury: archiwaliów, księgozbiorów i dzieł sztuki. Wiele z nich przejęto jednak bezprawnie lub z naruszeniem komunistycznego prawodawstwa. Stąd dopiero przemiany 1989 r. w Europie Środkowo-Wschodniej zapoczątkowały proces reprywatyzacji dóbr kultury i domagania się przez ich prawnych właścicieli zadośćuczynienia ze strony kontynuatorów powojennych władz państwowych.Do rąk czytelników trafiła cenna, będąca pokłosiem konferencji, publikacja podnosząca problem reprywatyzacji utraconego dziedzictwa kulturowego państw Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji po II wojnie światowej. W dyskusji, która wpisuje się ona dobrze w klimat współczesnych debat na temat repatriacji dóbr kultury, wzięli udział prawnicy, historycy, historycy sztuki i ekonomiści z Czech, Litwy, Niemiec, Polski, Słowacji, Ukrainy i Węgier.

Authors and Affiliations

Dariusz Matelski

EP ID EP61845
DOI -
Views 38
Downloads 0