Hanefi Ceza Hukukunda Aklî İstidlâl (El Kesme Suçu Bağlamında)
Journal Title: ULUSLARARASI DORLİON AKADEMİK SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ (DASAD) - Year 2024, Vol 2, Issue 1
Abstract
İslam hukuk doktrinlerinin büyük çoğunluğu tarafından kabul edilerek hüküm çıkarımında kullanılan asli/şer’î deliler; kitap, sünnet, icma ve kıyastır. Ancak anılan bu asli deliller dışında birçok fer’i/yöntem mahiyetli delillerin de dini/hukuki hüküm üretiminde kullanıldığı bilinmektedir. Hanefî doktrininde sıklıkla kullanılan yöntem mahiyetli deliller; istihsân, örf, maslahat-ı mürsele, ve sahabe kavlidir. İslam hukukunda Hanefîler de dâhil olmak üzere hemen hemen bütün hukuk doktrinleri tarafından farklı yoğunlukta ve bazı ek şartlarla kullanılan diğer yöntem mahiyetli deliller ise; şer’u men kablenâ, istishâb, istislâh, amel-i ehl-i Medîne, seddi zerâi’ vb. şeklinde sıralanabilir. Ancak fer’i meseleler tümevarım yöntemiyle incelendiğinde yukarıda anılan asli ve fer’i deliller dışında farklı delil ve yöntemlerin de hüküm çıkarımında birer hukuki enstrüman olarak kullanıldığı müşahade edilmektedir. Bu çerçevede elinizdeki çalışma Hanefî ceza hukuku bağlamında suçun cezai müeyyidesinin tespitinde kullanılan “aklî istidlâl” konusunu “el kesme suçu bağlamında” ele almaktadır. Araştırmada Hanefi ceza hukukunda yukarıda anılan deliller dışında aklî istidlâlin de verilen hükme dayanak olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Makalenin hacmi dikkate alınarak istidlâl çeşitleri, delil değeri ve kavramsallaşma süreci çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Konu, müessir fiil eylemlerinden el kesmenin cezai müeyyidesinin tespitinde etkili olan aklî istidlâller ile sınırlandırılmış; had, öldürmede kısas ve ta’zir suçları kapsam dışında tutulmuştur. Bununla birlikte had ve öldürmede kısas konularında yürütülen aklî istidlâl örneklerine dipnotlarda işaret edilmiştir. İslam hukukunda kısas gereği el kesme suçunun cezası gerekli şartları taşıması halinde suç fâilinin de elinin kesilmesidir. Fâil veya mağdur/larda bulunan bazı özel durumlarda kısas hükmü yerine farklı bir cezai müeyyidenin tespitinde etkili olan aklî istidlâller bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır.
Authors and Affiliations
İbrahim Demircan, Ahmet Aydın
Keywords
Related Articles
- EP ID EP741811
- DOI https://doi.org/10.5281/zenodo.11640173
- Views 21
- Downloads 1
Mısır’dan Dünyaya Bakmak: İbn Abdülhakem ve Fütûhu Mısr Adlı Eseri
Mısır, Mağrib ve Endülüs tarihi hakkında bilinen en eski eser, İbn Abdülhakem’in Fütûhu Mısr ve ahbâruhâ adlı eseridir. Eser bu özelliğinden dolayı kendisinden sonra gelen müellifler için vazgeçilmez bir kaynak olmuştur....
İslam Hukuku Açısından Soru Sormanın Hükmü Ve Sorumluluk Oluşturacak Soru Sorma Meselesi
Soru sorma insanlık tarihi kadar eskiye dayanır. Soru sormanın bu kadar uzun bir geçmişe sahip olması insandaki merak duygusundan kaynaklanır. Sahip olduğu merak duygusunu tatmin etmek için insan, gözünü açtığı günden bu...
Hilmi Ziya Ülken’in Din Anlayışı
Avrupa’da meydana gelen bilimsel, ekonomik ve sosyolojik gelişmelerle birlikte ortaya çıkan toplumsal yapıdaki farklılaşmalar Avrupa dışı coğrafyaları da etkilemiştir. Osmanlı İmparatorluğu da bu gelişmelerden etkilenmiş...
Konyalı Mehmed Vehbi Efendi’nin Nübüvvet Anlayışı
Konyalı Mehmed Vehbi Efendi Osmanlı’nın son dönemi ile Cumhuriyetin ilk dönemlerine şahitlik etmiş, medreselerde hocalık yapmış önemli bir fikir ve siyaset adamıdır. Tefsir, Hadis ve Kelâm gibi İslami ilimlere ait birçok...
Sultan Sencer Dönemi Oğuz İsyanına Sosyo-Kültürel Bir Yaklaşım
11. yüzyılda bir yandan Oğuzların birbirleriyle mücadeleleri diğer yandan da onların çabalarıyla kurulan Büyük Selçuklu Devleti, benzer şekilde bu halkın iç çekişmeleri sonucu yıkılmıştır. Selçuklu Devleti içindeki iç çe...