INVENTORY OF THE OLD PRINTS FROM THE LIBRARY OF BASILICA MINOR OF THE BLESSED VIRGIN MARY IN WIŚLICA

Apply

INVENTORY OF THE OLD PRINTS FROM THE LIBRARY OF BASILICA MINOR OF THE BLESSED VIRGIN MARY IN WIŚLICA

Journal Title: Studia Humanistyczno-Społeczne - Year 2015, Vol 10, Issue

Abstract

122 old prints have been catalogued. The remaining part of the library collection comprises 80 books published till the end of the XIX century and some dozens manu-scripts mostly religious and on theology. The origin of the manuscripts can be assumed to date back to the turn of the XVIII and XIX centuries or the beginning of the XIX cen-tury judging by the writing and the type of paper used. However, precise date of creation is hardly possible to be determined due to the very poor condition of the man-uscripts. Quite cursory analysis allows however to conclude that they were of pastoral provenience drawn during the studies at the seminary and were brought to the library in Wiślica by the clergymen who appointed to local benefices. Another, several dozens of volumes collection (not more than 50), comprises books without call numbers, bind-ing or title pages, some in bits and pieces whose external features, especially the print-ing, imply the issuance date to be between the XVI and XVIII centuries. Nonetheless their above-mentioned condition makes cataloguing impossible thus they have not been included in the inventory. It is worth mentioning that liturgical books from the XIX century form an interesting part of the collection, especially the Missals, because of the binding (usually red or brown leather with titles tooled with gold letters), print-ing and iconography stylized for the old-Polish era. Text analysis of the collection indicates, similarly to other source material on the subject,18 that in the XVI-XVIII centuries the main field of interest among Wiślica clergy was with practical resource material necessary for preaching activity. With time thus the interest in fiction or other books useless for pastoral work dwindled. However, Italian books, so called Enchelus, French and classical poetry can still be found. Moreover, scarcity of books in Polish, which were obviously the most widely availa-ble, suggests that Latin was considered trustworthy for such an institution as the colle-giate chapter and its members. Nowadays the collection is a compilation of the books of the then collegiate and vi-cariate libraries and of the outdated liturgical books from the treasury/sacristry of the collegiate church kept in one place. Na terenie Domu Długosza przy Bazylice Mniejszej NMP w Wiślicy, w jednym z pomieszczeń (tzw. pokój Długosza) znajduje się obszerny regał z książkami pochodzącymi z dawnych bibliotek: kolegiackiej (Bibliotheca Maioris Capituli) i wikariuszy (Bibliotheca Vicarijs Visliciensis). Generalnie, całość księgozbioru jest w złym stanie zachowania (zagrzybienie, zgryzienie przez korniki, duża część opraw uległa zniszczeniu a bloki książek utrzymują się w całości jedynie dzięki przetrwałym jeszcze zwięzom, przy czym spora część nie posiada już okładek, stron tytułowych i końcowych), a wiele starszych, z XV-XVII w. oraz liturgicznych jest w stanie makulaturo-wym. Mimo to, księgozbiór ten jest wartościowym i ciekawym świadectwem kultury książki, gromadzonej i używanej przez stulecia przez miejscowych duchownych. Stanowi też istotny wkład w zachowaną spuściznę materialną i duchową obecnej Wiślicy, nie tylko zaznaczając jej dawną rangą w ramach organizacji terytorialnej diecezji krakowskiej – obecnie kieleckiej, ale jest również własnością wszystkich parafian. W sumie zinwentaryzowano 122 starodruki. W pozostałym księgozbiorze ok. 80 książek było wydanych do końca XIX w. Kolejnych kilkanaście to rękopisy, w większości o tematyce religijnej, zwłaszcza z zakresu teologii. Ich powstanie można ostrożnie szacować na podstawie pisma i rodzaju papieru na przełom XVIII i XIX w., lub początek wieku XIX. Jednak dokładne określenia czasu ich powstania jest mocno utrudnione, ze względu na bardzo zły stan zachowania. Pobieżna analiza pozwala jednak wnioskować, iż były to przede wszystkim pomoce typowo duszpasterskie, które powstawały w trakcie studiów w seminarium duchownym, i trafiły do biblioteki wiślickiej wraz z duchownymi, którzy obejmowali miejscowe beneficja. Następną, kilkudziesięciotomową grupę (ale nie więcej jak 50) stanowią książki bez sygnatur, okładek i stron tytułowych, czasem w wersji szczątkowej, których cechy zewnętrzne, zwłaszcza druk, wskazują na ich wydanie w okresie od XVI do XVIII w. Jednak z powodów wyżej wyliczonych niemożliwa była ich inwentaryzacja i nie zostały ujęte w inwentarzu. Analiza treściowa księgozbioru przekonuje, że podobnie jak podaje literatura przedmiotu, można postawić tezę, iż w XVI-XVIII w. w kręgu wiślickich korporacji duchownych zdecydowanie dominowało zainteresowanie literaturą praktyczną, zwłaszcza przydatną w działalności kaznodziejskiej. W miarę upływu czasu spadało zaś najprawdopodobniej zapotrzebowanie na literaturę piękną, czy generalnie na druki inne niż służące do pracy duszpasterskiej. Z drugiej zaś strony znajdujemy jeszcze obecnie książki włoskie (tzw. Elenchus), francuskie, także poezję klasyczną. Poza tym znikoma ilość książek w języku polskim, których de facto w sprzedaży było najwięcej, i zapewne były najbardziej poczytne, przekonuje, że trwało wciąż zaufanie do języka łacińskiego, jako najodpowiedniejszego dla tego typu instytucji, jaką była kapituła kolegiacka i jej członkowie. W obecnej chwili jej resztki to skomasowane w jednym miejscu pozostałości dawnych bibliotek kapitulnej i wikariuszy oraz nieaktualnych już ksiąg liturgicznych z dawnego skarbca/zakrystii kolegiaty.

Authors and Affiliations

Piotr Kardyś

Keywords

EP ID EP256346
DOI -
Views 81
Downloads 0