JAK CZYTAĆ TEKST, KTÓRYM JEST CZŁOWIEK. GLOSY DO PLATONA, KAROLA WOJTYŁY I MARGARET ARCHER
Journal Title: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne / Academic Journal of Sociology - Year 2015, Vol 10, Issue 1
Abstract
Według Platona, człowiek i państwo to ten sam tekst – pisany małymi lub dużymi literami. Teza ontologiczna: człowiek i państwo mają tę samą istotę. Teza metodologiczna: dwie różne metody „czytania” tekstu o człowieku i tekstu o państwie. Teza ontologiczna jest błędna, poprawna jest teza metodologiczna, implikuje ona jednak inną ontologię niż ta, którą głosi Platon. W pewien sposób uwaga Platońska antycypuje nowoczesny spór pomiędzy metodologicznym indywidualizmem a kolektywizmem. Krytyka alternatywy indywidualizm-kolektywizm Karola Wojtyły uwzględnia historyczny kontekst społeczeństwa, w którym zachodzi zjawisko alienacji. Rozwija personalistyczne rozumienie alienacji i proponuje sposoby jej praktycznego przezwyciężenia. Podstawowa kategoria etyki społecznej to kategoria uczestnictwa. Wojtyła analizuje społeczeństwo w aspekcie normatywnym, uczestnictwo polega na tym, że osoba współistniejąc i współdziałając z innymi, spełnia się jako osoba. Reinterpretuje marksistowską diagnozę alienacji: uczestnictwo jest przeciwieństwem alienacji. Margaret Archer podejmuje próbę zbudowania realistycznej teorii społecznej, która implikuje poprawną ontologię i nadaje się do użycia jako efektywne narzędzie badań socjologicznych. Teoria morfogentyczna/morfostatyczna przezwycięża atemporalną ontologię, jaką zakłada zarówno metodologiczny indywidualizm, jak i metodologiczny holizm. Uwzględnienie wymiaru czasu w zjawisku transformacji społecznej pozwala na badanie procesu transformacji zgodnie z jej czasowymi fazami. Analiza czynnika czasu ugruntowuje dualizm metodologiczny, wolny od wszelkiego typu konflacji w opisie struktury i działania na gruncie ontologii pluralistycznej, zgodnie z którą, sprawczość jest właściwością zarówno jednostek, jak i struktur.
Authors and Affiliations
Alfred Marek Wierzbicki
Keywords
Related Articles
- EP ID EP209597
- DOI -
- Views 58
- Downloads 0
Janusz Mariański, Kontrowersje wokół relacji religii i moralności. Tożsamość czy rozbieżność? Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ss. 374
Pytanie o związki między sferą religii a sferą moralności można uznać za tak samo trudne jak interesujące. Książka Janusza Mariańskiego przedstawia bardzo wyczerpującą odpowiedź odnoszącą się do tego problemu. Zarówno re...
SPOŁECZNE ZAGROŻENIA PODMIOTOWOŚCI W WARUNKACH ZMIAN
Ruch społeczny „Solidarność” przyniósł zmiany w Europie Środkowo-Wschodniej, zmienił i otworzył świadomość społeczną ludzi, burząc stare stereotypy dotyczące ładu społecznego. Gwałtowność zachodzących zmian niosła ze sob...
Janusz Mariański, Sens życia. Wartości. Religia. Studium socjologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013, ss. 287
Człowiek współczesny, poszukujący sensu własnego bytu, jest zawieszony pomiędzy pustką aksjonormatywną a nadmiarem ofert, spośród których nie może lub nie potrafi właściwie wybrać. Zbadanie stanu świadomości zbiorowej mł...
MIĘDZY RÓŻNORODNOŚCIĄ KULTUROWĄ I ROZPADEM TOŻSAMOŚCI
Tekst ukazuje wybrane aspekty wielokulturowości i tożsamości we współczesności charakteryzowanej jako wielki kryzys cywilizacyjny, którego istotnymi elementami są postęp technologiczny, globalizacja, sekularyzacja i eksp...
Religijność in statu nascendi. Omówienie książki Janusza Mariańskiego pt. Megatrendy religijne w społeczeństwach ponowoczesnych. Studia socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, toruń 2016, ss. 399
To właśnie przetwarzanie i tworzenie, mniej lub bardziej spontanicznie dokonywane przez ludzi, pozwala zaobserwować skalę zmian dokonujących się w rzeczywistości społecznej oraz, poprzez porównawcze analizy danych empiry...