Koncepcje realizmu w polskiej krytyce artystycznej lat 1945-1955
Journal Title: Studia i Materiały Lubelskie - Year 2017, Vol 20, Issue
Abstract
Rozważania na temat istoty realizmu zapoczątkowane w 1945 roku w Polsce stanowiły kontynuację dyskusji prowadzonych w latach 30. XX wieku. Nieprecyzyjne pojęcie „realizm” zdobyło olbrzymią popularność w wypowiedziach krytycznych na przestrzeni lat 1945-1955. Pod pojęciem „realizm” ukrywały się często zjawiska przeciwstawne. Przed wprowadzeniem socrealizmu realizm interpretowano bardzo szeroko, w dużej mierze jako koncepcję unowocześniającą się wraz z rzeczywistością. W 1946 roku najbardziej tradycyjną koncepcję realizmu, dla artystów wywodzących się z kręgu awangardy kontrowersyjną i utożsamianą z naiwnością, prezentował Tadeusz Dobrowolski w kluczowym dla dyskusji o realizmie artykule O hermetyzmie i społecznej izolacji dzisiejszego malarstwa. Z pozycji impresjonistycznych przeciwko tekstowi Dobrowolskiego występowali Stanisław Teisseyre i Zbigniew Pronaszko. Innymi przeciwnikami koncepcji mimetycznego realizmu byli Tadeusz Kantor i Mieczysław Porębski, twierdzący, że sztuka jest odpowiednikiem rzeczywistości. W ich manifeście Pro domo sua, który należy uznać za najbardziej znaną wypowiedź tej grupy teoretyków oraz jedną z najważniejszych manifestacji artystycznych tamtego czasu, pojawiło się wyrażenie „realizm spotęgowany”. Za podsumowanie obrony artystów skupionych wokół Kantora przed propagowanym po wojnie konceptem mimetycznego realizmu uznaje się zorganizowaną w Krakowie I Wystawę Sztuki Nowoczesnej, na której realizm został zaprezentowany w kontekście związków sztuki ze współczesną nauką i techniką. W okresie wdrażania realizmu socjalistycznego w Polsce wymagany realizm interpretowano jako zloty środek pomiędzy formalizmem a naturalizmem. „Formalizm” to również pojęcie ukute w Związku Radzieckim i odnoszące się do awangardy, wpływów sztuki zachodniej i fascynacji zachodnią kulturą. Starano się go zwalczać przy pomocy zasady formy narodowej, to znaczy czerpania z folkloru i stylistyki ludowej. W Związku Radzieckim doktryna realizmu socjalistycznego obowiązywała do śmierci Stalina w roku 1953, a pierwsze zmiany nastąpiły trzy lata później, po przemówieniu Nikity Chruszczowa na XX Zjeździe Partii. Podobne procesy można było obserwować również w polskim życiu artystycznym. Historia poniekąd zatoczyła koło, gdyż w okresie odchodzenia od estetyki socrealizmu powrócono do powojennej dyskusji o wielości form realizmu.
Authors and Affiliations
Karolina Zychowicz
Keywords
Related Articles
- EP ID EP318838
- DOI -
- Views 76
- Downloads 0
O uczniu żołnierzu Bartoszu Jankowskim
Bartłomiej Jankowski urodził się w 13 kwietnia 1901 roku w Zurychu. Był synem Pawła i Marii z Goreywów, lekarzy, społeczników, działaczy niepodległościowych od 1911 roku zamieszkałych w Lublinie. Młody Jankowski uczęszcz...
Pogrzeb biskupa lubelskiego Franciszka Jaczewskiego w relacji pamiętnikarskiej
Funeral of Franciszek Jaczewski, Bishop of Lublin, in Memoirs Franciszek Jaczewski, the Bishop of Lublin, who was committed to the cause of the preservation of the national freedom, died in July 1914. His funeral was an...
„To, co po sobie zostawiam, przyda się ludziom na długo” – życie i działalność Oskara Kolberga (1814–1890)
“What I leave behind, will be useful to people for long.” Life and activities of Oskar Kolberg (1814–1890) The present article is a profile of the researcher with regard to his activities as a folklorist. The text includ...
Co zawiera tom Lubelskie wydany w serii „Nowego Kolberga”?
What does the volume Lublin released in the “New Kolberg” series contain? The text discusses the contents of the volume Lubelskie, which appeared in 2011 in the publishing series by Art Institute, Polish Academy of Scien...
Uczniowie Szkoły Lubelskiej w walkach o niepodległość i granice państwa polskiego w okresie I wojny światowej oraz wojny polsko-bolszewickiej
Pupils of the Lublin School in the Battles for independence and the borders of the Polish state during World War I and the Polish-Soviet war In 1936 Stefan Batory Private Men’s Gymnasium in Lublin, called the Lublin Scho...