Poznanie wartości w filozofii Henryka Elzenberga
Journal Title: Ogrody Nauk i Sztuk - Year 2017, Vol 7, Issue 7
Abstract
Cel artykułu. Celem artykułu jest całościowa rekonstrukcja i prezentacja teorii poznania wartości według Henryka Elzenberga. Epistemologia wartości stanowi jedną z części aksjologii formalnej Elzenberga. Do zrealizowania zamiaru wykorzystano metodę rekonstrukcyjną oraz analizę pojęciową. Omówione koncepcje. Rekonstrukcja zaczyna się od przedstawienia głównych elementów filozofii wartości Elzenberga. Wpierw odróżniono pojęcia wartości utylitarnej i perfekcyjnej, a później zdefiniowano wartość perfekcyjną jako „cechę” przedmiotu, który jest taki, jaki być powinien. Następnie wyjaśniono Elzenbergowskie pojęcie intuicji jako indywidualnych przedstawień niezmysłowych. Zrekonstruowano rozważania Elzenberga na temat natury pierwotnych ocen. Refleksja prowadzi do wniosku iż fundamentalnymi sądami w aksjologii są jednostkowe sądy o cechach nadających wartość. Później przedstawiono Elzenbergowską krytykę stanowisk negujących poznawczy sens sądów o wartości. Głównym punktem krytyki było wykazanie, że obecność in mente pojęcia wartości perfekcyjnej wskazuje na niemożność zredukowania wartości do subiektywnych stanów świadomości oraz, że można ograniczyć wpływ emocji w poznawaniu wartości. To zaś prowadzi do zagadnienia metodyki poznania wartości, która zaleca ascezę i ograniczanie emocji mogących ubocznie determinować sąd o wartości. Wartość poznawcza tekstu. Tekst syntetycznie ujmuje rozmaite wątki epistemologii wartości Elzenberga. Widoczny jest fundamentalny dla Elzenberga związek między teorią poznania wartości a resztą ogólnych rozważań aksjologicznych. Wykorzystując materiały zawarte w nieopublikowanych rękopisach przedstawiono kilka istotnych informacji na temat Elzenbergowskiej koncepcji intuicji. Zaprezentowana koncepcja przedstawia rozmaite argumenty, które mogą zostać wykorzystane przeciwko stanowiskom negującym autonomiczny i obiektywny charakter wartości, zwłaszcza przeciw stanowiskom przeczącym możliwości kompetentnego stwierdzania obecności wartości.
Authors and Affiliations
Antoni Płoszczyniec
Keywords
Related Articles
- EP ID EP233464
- DOI 10.15503/onis2017.17.29
- Views 73
- Downloads 0
Czego i jak uczy popkultura? Rola kultury popularnej w procesach socjalizacji i uczenia się znaczeń
Teza. Tezą w niniejszym artykule jest twierdzenie, iż narzędzia komunikacji i treści znaczeniowe popkultury odgrywają bardzo istotną rolę w procesach socjalizacji: poprzez znaki i symbole kultura popularna uczy praw ładu...
Poznanie wartości w filozofii Henryka Elzenberga
Cel artykułu. Celem artykułu jest całościowa rekonstrukcja i prezentacja teorii poznania wartości według Henryka Elzenberga. Epistemologia wartości stanowi jedną z części aksjologii formalnej Elzenberga. Do zrealizowania...
Endocentryzm i egzocentryzm moralny, aprobata społeczna i empatia u wolontariuszy hospicyjnych
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza endocentryzmu i egocentryzmu moralnego w powiązaniu z poziomem empatii i aprobaty społecznej u wolontariuszy hospicyjnych. Celami przeprowadzonego badania były: zidentyfikowa...
Aspekty socjolingwistyczne w badaniach procesu ewolucji systemu antroponimicznego. Zarys tematu
Onomastyka jest dziedziną interdyscyplinarną, głównie o nachyleniu językoznawczym. Analiza onomastyczna podpiera się wieloma metodologiami właściwymi dla innych gałęzi językoznawstwa, nauk humanistycznych, stąd takie jej...
Odkrywanie i wspomaganie rozwoju zdolności i talentów matematycznych wśród uczniów
Teza. Trudno jest odkryć zdolności matematyczne ucznia. Jeszcze trudniejsze jest pielęgnowanie jego talentu matematycznego. Potrzebna jest wiedza, doświadczenie i gotowość do rozwiązywania przez na...