Raportowanie schematów podatkowych
Journal Title: Doradztwo Podatkowe - Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych - Year 2019, Vol 2, Issue 270
Abstract
Rozdział 11a Ordynacji podatkowej1 wprowadza nowe obowiązki nie tylko dla podmiotów doradzających czy wspomagających, ale także bezpośrednio stosujących określone rozwiązania, zwane uzgodnieniami. Te uzgodnienia po spełnieniu warunków zawartych w niniejszych przepisach, a więc zrealizowaniu definicji schematu podatkowego (w tym schematu podatkowego standaryzowanego lub schematu podatkowego transgranicznego), podlegają zgłoszeniu do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.<br/><br/>I. RAMY PRAWNE Z dniem 1 stycznia 2019 r. weszła w życie nowelizacja2 Ordynacji podatkowej dotycząca raportowania stosowanych schematów podatkowych do organów podatkowych. Ustawodawca dokonał częściowej transpozycji dyrektywy 2018/8223. II. CEL REGULACJI Wprowadzenie obowiązku raportowania schematów podatkowych ma na celu realizację planu uszczelniania systemu podatkowego w zakresie potencjalnie agresywnego planowania podatkowego. W uzasadnieniu projektu nowelizacji podkreślono, że informacje o działaniach podatników w tym obszarze są niezbędne dla organów podatkowych w celu identyfikowania zagrożeń oraz podjęcia stosownych działań4. Podkreślić należy jednakże, że objęcie obowiązkiem zaraportowania przyjętego przez podatnika rozwiązania – schematu podatkowego – nie oznacza, że jest ono rozwiązaniem nielegalnym czy niepożądanym. W objaśnieniach Minister Finansów podkreślił, że: „Uznanie uzgodnienia5 za schemat podatkowy […] nie jest jednoznaczne z objęciem tego uzgodnienia zakresem zastosowania klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania, szczególnych regulacji przeciwdziałających unikaniu opodatkowania lub też innych właściwych regulacji”6. Zgodnie z intencją ustawodawcy omawiane przepisy mają szerszy zakres niż przepisy dotyczące zapobiegania unikaniu opodatkowania, a mianowicie efektem ich zastosowania ma być uzyskanie informacji do analizy funkcjonowania będących w mocy preferencji czy ulg, które przewiduje prawo podatkowe. III. ZAKRES PRZEKAZYWANYCH INFORMACJI Obowiązek raportowania dotyczy: 1) schematu podatkowego – spełniającego określone przesłanki uzgodnienia, a więc czynności lub zespołu powiązanych ze sobą czynności, w tym czynności planowanej lub zespołu czynności planowanych, których co najmniej jedna strona jest podatnikiem, lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego; 2) standaryzowanego schematu podatkowego – uzgodnienia możliwego do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany jego istotnych założeń; 3) schematu podatkowego transgranicznego – uzgodnienia o charakterze transgranicznym, które spełnia określone przesłanki. Ordynacja podatkowa przewiduje szereg przesłanek, których spełnienie warunkuje uznanie danego uzgodnienia za podlegający raportowaniu schemat podatkowy. Przesłanki są podzielone na grupy: ogólne cechy rozpoznawcze, szczególne cechy rozpoznawcze oraz inne szczególne cechy rozpoznawcze. Bierze się też pod uwagę kryterium głównej korzyści. Aby uznać dane uzgodnienie za schemat podatkowy, następujące przesłanki powinny być spełnione: 1) kryterium głównej korzyści i ogólna cecha rozpoznawcza lub 2) szczególna cecha rozpoznawcza, lub 3) inna szczególna cecha rozpoznawcza. Niezależnie od powyższego ustawodawca przewidział, że w przypadku krajowych schematów podatkowych obowiązek informacyjny nie powstanie, jeśli nie jest spełnione kryterium kwalifikowanego korzystającego, a więc gdy przychody lub koszty lub wartość aktywów podmiotu stosującego uzgodnienie nie przekraczają równowartości w złotych 10,0 mln euro lub wartość przedmiotu uzgodnienia nie przekracza 2,5 mln euro, lub jeżeli podmiot stosujący uzgodnienie nie jest powiązany z takim podmiotem. Przy schemacie podatkowym transgranicznym, obok kryterium transgranicznego, są to: 1) kryterium głównej korzyści i ogólna cecha rozpoznawcza (z zakresu zawężonego względem tego właściwego dla schematu krajowego) lub 2) szczególna cecha rozpoznawcza. Gwoli przykładu, gdy biorąc pod uwagę istniejące okoliczności i fakty, należy przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i nakierowany na inne cele niż osiągnięcie korzyści podatkowej, rozumianej np. jako obniżenie zobowiązania podatkowego, mógłby wybrać inny sposób postępowania, gdzie ta korzyść nie byłaby oczekiwana, a także gdy korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą tenże spodziewa się osiągnąć7, i jednocześnie dochodzi do zmiany kwalifikacji dochodów (przychodów) do innego źródła lub zmiany zasad opodatkowania, których skutkiem jest faktycznie niższe opodatkowanie8, wówczas mamy do czynienia ze schematem podatkowym. Obowiązek informacyjny powstanie, jeśli powyższy podmiot jest kwalifikowanym korzystającym. Obowiązek informacyjny dotyczy podatków bezpośrednich, podatków pośrednich i podatków lokalnych, np. podatku od nieruchomości. Nie są nim objęte cła. IV. PODMIOTY ZOBOWIĄZANE Obowiązek może dotyczyć osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej: 1) promotora – w szczególności doradcy podatkowego, adwokata, radcy prawnego, pracownika banku lub innej instytucji finansowej, doradzających klientom w zakresie opracowania, udostępnienia lub wdrożenia uzgodnienia; 2) korzystającego – któremu udostępniane jest lub u którego wdrażane jest uzgodnienie, lub który jest przygotowany do wdrożenia uzgodnienia, lub dokonał czynności służących wdrożeniu takiego uzgodnienia; 3) wspomagającego – w szczególności biegłego rewidenta, notariusza, osoby świadczącej usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, księgowego lub dyrektora finansowego, banku lub innej instytucji finansowej, a także ich pracownika, a więc profesjonalisty, który przy uwzględnieniu zawodowego charakteru działalności podjął się udzielić, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, wsparcia dotyczącego wdrożenia uzgodnienia. W zależności od roli danego podmiotu w procesie uzgodnienia inne będą jego obowiązki. Podkreśla się rolę promotora jako zawierającą element twórczy, a działanie wspomagającego – charakter odtwórczy. V. TERMIN I SPOSÓB SKŁADANIA INFORMACJI Informacja o schemacie podatkowym powinna zostać przekazana Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej (dalej „Szef KAS”) zasadniczo w terminie 30 dni od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego, od następnego dnia po przygotowaniu do wdrożenia schematu podatkowego lub od dnia dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego – w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpi wcześniej. Taka czynność związana z wdrażaniem schematu podatkowego może mieć postać zarówno czynności prawnych, jak i czynności faktycznych. Podkreślić należy, że część podmiotów zobowiązanych, jak np. adwokat czy radca prawny, może być z tytułu współpracy z korzystającym w zakresie schematu podatkowego objęta obowiązkiem zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Jeśli korzystający nie zwolni promotora z tego obowiązku, wówczas schemat raportowania wygląda inaczej, gdyż obowiązki podmiotów zobowiązanych zostają zmodyfikowane. Celem nadrzędnym jest to, aby którykolwiek z podmiotów uczestniczących zaraportował schemat podatkowy, schematowi został nadany numer schematu podatkowego (NSP), a zaraportowanie przez pierwszy podmiot zwalnia pozostałe z obowiązku. Informacja o schemacie podatkowym zawiera m.in. dane identyfikujące przekazującego oraz korzystającego, któremu udostępniony został schemat podatkowy, podstawę prawną ze wskazaniem cechy rozpoznawczej oraz roli przekazującego informację, a także opis uzgodnienia. W terminie 30 dni po zakończeniu kwartału promotor lub wspomagający przekazuje Szefowi KAS informację zawierającą dane identyfikujące korzystającego, któremu w trakcie tego kwartału udostępnił schemat podatkowy standaryzowany, i wskazuje NSP (MDR-4). W przypadku, w którym naruszałoby to obowiązek zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej, obowiązek nie obejmuje danych korzystającego. Korzystający, który dokonywał w danym okresie rozliczeniowym jakichkolwiek czynności będących elementem schematu podatkowego lub uzyskiwał wynikającą z niego korzyść podatkową, w terminie złożenia deklaracji podatkowej dotyczącej tego okresu rozliczeniowego przekazuje do Szefa KAS informację MDR-3, zawierającą NSP oraz wysokość uzyskanej korzyści podatkowej. Informacje i zawiadomienia są przesyłane do Szefa KAS za pomocą środków komunikacji elektronicznej w postaci elektronicznej przez formularz dostępny na stronie https://mdr.mf.gov.pl/#/. VI. DODATKOWE OBOWIĄZKI Ordynacja podatkowa nakłada ponadto na osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, będące promotorami, zatrudniające promotorów lub faktycznie wypłacające im wynagrodzenie, obowiązek wprowadzenia wewnętrznej procedury. Dotyczy to podmiotów, których przychody lub koszty w poprzednim roku obrotowym przekroczyły równowartość 8 mln zł. Procedura wewnętrzna ma przede wszystkim przeciwdziałać niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania informacji o schematach podatkowych. Ma ona określać zakres odpowiedzialności osób zaangażowanych w wykonywanie poszczególnych czynności dotyczących schematów podatkowych oraz za realizację obowiązków informacyjnych. VII. RAPORTOWANIE RETROSPEKTYWNE Zgodnie z przepisami przejściowymi obowiązek raportowania dotyczy schematów, co do których pierwszej czynności związanej z ich wdrażaniem dokonano przed dniem wejścia w życie nowych przepisów, a więc od dnia 25 czerwca 2018 r. dla schematów transgranicznych oraz od dnia 1 listopada 2018 r. dla pozostałych. Terminy na zaraportowanie powyższych schematów to 30 czerwca 2019 r. dla promotora i 30 września 2019 r. dla korzystającego. VIII. SANKCJE – DWA RODZAJE 1. Sankcje karne Jednocześnie znowelizowany Kodeks karny skarbowy9 za niewykonanie obowiązków informacyjnych dotyczących schematu podatkowego przewiduje karę grzywny do 720 stawek dziennych, co w 2019 r. wynosi 21,6 mln zł, a za posługiwanie się unieważnionym NSP – karę grzywny do 240 stawek dziennych (7,2 mln zł). 2. Sankcje administracyjne Niedopełnienie obowiązku wprowadzenia wewnętrznej procedury jest zagrożone karą do 10,0 mln zł. Karę pieniężną nakłada Szef KAS w drodze decyzji. IX. OBJAŚNIENIA W dniu 31 stycznia 2019 r. Minister Finansów podał do publicznej wiadomości objaśnienia podatkowe Informacje o schematach podatkowych (MDR). Objaśnienia to wydane z urzędu na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego dotyczące stosowania tych przepisów. Podkreślić należy, że zastosowanie się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do objaśnień podatkowych powoduje objęcie go ochroną taką, jak przewidziana w przypadku zastosowania się do interpretacji indywidualnej, a więc przede wszystkim nie może to podatnikowi szkodzić. Objaśnienia przybliżają pojęcia dotyczące obowiązku raportowania schematów podatkowych, a także przedstawiają potencjalne problemy praktyczne, z którymi mogą się mierzyć podmioty zobowiązane.<br/><br/>
Authors and Affiliations
Anna Derdak
Keywords
Related Articles
- EP ID EP599542
- DOI 10.5604/01.3001.0013.2147
- Views 78
- Downloads 0
Odma opłucnowa po wykonaniu tracheostomii – badanie prospektywne
Artykuł niniejszy omawia wybrane problemy w zakresie podatku od towarów i usług pojawiające się w gminach , w przypadku, gdy te wykonują zadania w zakresie zarządzania drogami publicznymi, w tym budowy oraz utrzymania dr...
Patologia harmonizacji prawa podatkowego na przykładzie korekty podatku należnego z tytułu niezapłaconej wierzytelności
Artykuł dotyczy problemu luk powstałych w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług [1, dalej „ustawa z dnia 11 marca 2004 r.”] w wyniku implementacji przepisów wspólnotowych oraz schemat ich wykorzyst...
Obciążenia podatkowe a podstawowe potrzeby życiowe podatników – uwagi na temat opodatkowania konsumpcji w świetle harmonizacji prawa podatkowego
Praca poświęcona jest wybranym aspektom wpływu harmonizacji podatkowej na możliwości zaspokajania przez ludność danej jurysdykcji zasadniczych potrzeb życiowych w kontekście podatków bezpośrednich i podatków pośrednich....
Subwencje i dotacje jako element podstawy opodatkowania VAT – uwagi na przykładzie tzw. ustawy prądowej
W referacie omówiono problem subsydiów i innego rodzaju dopłat w kontekście podatku od towarów i usług. Przedstawiono regulację prawną w dyrektywie oraz prawie krajowym. Przywołano orzecznictwo dotyczące opodatkowania su...
Mechanizm podzielonej płatności (split payment) jako narzędzie przeciwdziałania oszustwom podatkowym w zakresie VAT – podsumowanie pierwszego roku funkcjonowania w Polsce na tle doświadczeń europejskich
Several times the French Senate has proposed introduction of split payment in France, however, each time the French National Assembly rejected such a proposal. This contrast between two houses of the French parliament sh...