Uniwersytety ludowe w II Rzeczypospolitej (zarys problemu)
Journal Title: Studia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum w Krakowie - Year 2016, Vol 19, Issue 2
Abstract
Zainteresowanie polskich środowisk oświatowych ideą uniwersytetu ludowego – placówki edukacji pozaszkolnej i przeznaczonej dla młodzieży wywodzącej się ze wsi i kształcącej na potrzeby tego środowiska przodowników pracy oświatowej i kulturalnej – wzmogło się wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W Polsce międzywojennej ukształtował się wręcz żywy ruch uniwersytetów ludowych (obejmujący w sumie 27 placówek tego rodzaju). Szczególną rolę w jego rozwoju odegrały takie postacie, jak ks. Antoni Ludwiczak, Ignacy Solarz, Jadwiga Dziubińska. Otwarcie pierwszego polskiego uniwersytetu ludowego w Polsce międzywojennej nastąpiło z inicjatywy Towarzystwa Czytelni Ludowych, w Dalkach pod Gnieznem, 5 października 1921 roku. Jego dyrektorem został, stojący na czele Towarzystwa, wspominany ks. Antoni Ludwiczak. W placówce tej – podobnie jak w innych uniwersytetach założonych później przez TCL (w Zagórzu na Kaszubach – w 1926 roku i Odolanowie na południu Wielkopolski z przeznaczeniem dla młodzieży ze Śląska – w 1927 roku) – eksponowano wychowanie Polaka-katolika. Realizowany w niej program charakteryzował się wyraźną dominacją treści historyczno-literackich. Profil kształcenia w uniwersytecie w Dalkach nie satysfakcjonował jednak części młodzieży wiejskiej, radykalizującej się pod względem społecznym i ideowym oraz związanych z nią działaczy ludowych starszego pokolenia. W tych środowiskach uznawano, że jest on za mało „wiejski”. W konsekwencji powołano do życia nowy (wiejski) uniwersytet ludowy – w 1924 roku w Szycach – realizujący koncepcję tzw. „chłopskiej szkoły”, której głównym twórcą był Ignacy Solarz. Profil edukacji w tej placówce (kontynuowany później przede wszystkim w uniwersytecie ludowym w Gaci Przeworskiej) wynikał przede wszystkim z powiązań z ruchem młodochłopskim i z tendencji do wychowania młodzieży wiejskiej w ścisłej łączności z warstwą chłopską oraz jej dążeniami do przebudowy politycznej i społeczno-kulturalnej wsi i państwa. Na podstawach ideowych zbliżonych do głównych założeń koncepcji Solarza opierała się także działalność uniwersytetu ludowego w Sokołówku, założonego w 1927 roku i prowadzonego (dla dziewcząt wiejskich) przez Jadwigę Dziubińską. Realizował on jednak model uniwersytetu będącego z jednej strony instytucją pogłębiającą przygotowanie zawodowe (szczególnie w zakresie praktyki agronomicznej), z drugiej – stanowiącą ogólnokształcącą nadbudowę wykształcenia ogólnorolniczego na poziomie niższym (do uniwersytetu przyjmowano właściwie absolwentki ludowych szkół rolniczych).
Authors and Affiliations
Wiesław Jamrożek
Keywords
Related Articles
- EP ID EP238473
- DOI 10.12775/SPI.2016.2.009
- Views 65
- Downloads 0
Cardinal Adam Kozłowiecki S.J. (1911–2007) and Pope Saint John Paul II (1920–2005)
The 20th century was marked by fascist and communist ideologies, as well as the tragedy of World War II, which brought suffering and death to millions of people. At the same time, in the 20th century, there was no lack o...
Oblicze polskiej szkoły przez pryzmat nauczycielskiej wiedzy o dzieciach i procesie nauczania i uczenia się [Agnieszka Nowak-Łojewska, Od szkolnego przekazu do konstruowania znaczeń. Wiedza społeczna młodszych uczniów z perspektywy nauczyciela, Zielona Góra 2011]
brak
Dwujęzyczna edukacja przyszłych pedagogów społecznych jako gwarancja ich mobilności zawodowej
W artykule przedstawiono technologię dwujęzycznej edukacji przyszłych pedagogów społecznych. Technologia ta została oparta na ogólnych i specjalnych zasadach edukacyjnych, ogólnych dydaktycznych i innowacyjnych formach s...
Działalność Państwowego Instytutu Robót Ręcznych w Warszawie w świetle protokołów rad pedagogicznych
Jedną z zasłużonych placówek oświatowych w dziejach polskiego szkolnictwa był bez wątpienia Państwowy Instytut Robót Ręcznych, założony u progu niepodległości przez jej długoletniego dyrektora Władysława Przanowskiego. Z...
Report from the International Scientific Conference “The Young. What Are They Rebelling Against? What Are They Longing For? What Are They Creating?”
brak