Uygurca imerigme Sözü Üzerine
Journal Title: International Journal of Langauges' Education and Teaching - Year 2018, Vol 6, Issue 4
Abstract
Uygurcada çokluk ve topluluk anlamı veren çok sayıda sözcük bulunur. Bu sözcüklerin bir bölümü daha sonraki dönem ve sahalarda kullanılmışken bir bölümünün yalnız Uygurca metinlerde yer aldığı görülür. Çokluk ve topluluk bildiren bu sözcüklerin büyük bir bölümü tek başına kullanılmışken bir bölümünün kullanımının ise yakın anlamlı bir başka sözcüğe bağlı olduğu görülür. Yalnız Uygurca metinlerde görülen başka dönem ve sahalarda tespit edilemeyen imerigme ~ imrerigme sözcüğü de az sayıdaki benzeri gibi, çoğu zaman tek başına kullanılmamış, yakın anlamlı kamag, alku kamag, köp kalın sözleriyle birlikte kullanılmıştır. Metinlerde imrerigme şeklinin imerigmeden sayıca daha fazla kullanılması sözcüğün yapısıyla ilgili en önemli konulardan biri olmuştur. Sözcüğün yapıca sıfat-fiil eki –(X)gmA ile kurulduğu araştırmacıların üzerinde uzlaştığı bir konudur. Geriye kalan *imer- fiili metinlerde tek başına tespit edilememiş ancak, Divanü Lügati’t-Türk’teki imrem “halk topluluğu” sözcüğü anlam yakınlığı nedeniyle kökteş kabul edilmiştir. Bununla birlikte imrem sözünün yapısının da araştırmacılarca tartışıldığı, çözümlenmeye çalışıldığı görülür. Bu çalışmada imerigme ~ imrerigme sözcüğünün yapısı ve anlamına ilişkin görüşler aktarılarak değerlendirilmiş, sonuçta sözcüğün kökünün günümüzde Türkçede ve başka Türk dillerinde de görülen imece (<*im-me-ci) sözünün de kökü olabileceğini düşündüğümüz *im- ~ *yim- “dönmek, çevrelemek” fiili sonrasındaki -Ar- ekinin ettirgenlik eki olduğu kanaatine varılmıştır. Metinlerde tespit edilen imrerigme şeklindeki -r- sesinin daha önce başkaları tarafından da önerildiği gibi (çap- > çarp-, kutgar- > kurtgar-, sep- > serp- vb.) türeme bir ses olduğu, imrem sözcüğünün yapısının yine başkaları tarafından önerildiği gibi göçüşmeyle (*im-er-i-m > *imirem > imrem) bu hâli aldığı kabul edilmiştir. Eski Türkçe *imer- fiilinin Anadolu ağızlarında bir ön h- türemesiyle himir- “(bir söküğü, yırtığı) iple gelişigüzel çevirerek dikmek”; Kırgızcada imer- “etrafını çevirmek, döndürmek”; Altaycadaki cimire- “sallamak” ve cimiret- “çevirtmek” şeklinde tespit edilmiş olması sözcüğün kökünün *im- ~ *yim- şeklinde olduğunu, -Ar- yapısının ise ettirgenlik eki olduğunu destekler.
Authors and Affiliations
Engin ÇETİN
Keywords
Related Articles
- EP ID EP614134
- DOI 10.18298/ijlet.3207
- Views 104
- Downloads 0
TOURISM ORIENTED GERMAN FOREIGN LANGUAGE STUDY BOOKS ANALYSIS ON INTERCULTURAL COMPETENCE
Foreign language knowledge is a priority criterion when applying to any occupation. The language skill, which is important in almost every field, is even more important in some professions. One of these areas is the tour...
Türkçesinde Bazı Fiillerde Çok Anlamlılık, Kılınış ve Kiplik
Abstract Language is the reflection of emotion and thought. Speech uses many types of words while outwardly conveying these feelings and ideas. The most important of these vocabulary types are those that constitute the b...
Tuhfet'ül-İhvân'da Soru Eki/Edatı "mI"
Bu çalışmada, 15. yüzyıl eserlerinden Tuhfetü'l-İhvan'da "mI" soru ekinin yeri ve kullanımları incelenmiştir. Türkiye Türkçesinde soru eki/edatı, bunun yeri ve kullanımları giriş kısmında ortaya konmuştur. Bu unsur araşt...
Eski Türkçe Döneminde Hayvan Türlerinin Adlandırılması
Sesli ya da yazılı göstergeler dizgesi olan dil aracılığıyla somut ve soyut varlıklara ve nesnelere adlar verilmektedir. Bu adlandırma da dilin kuralları içerisinde sosyo-kültürel yapıyı yansıtıcı özelliktedir. Varlıklar...
TRANSMISSION OF CULTURAL SPECIFIC ITEMS INTO ENGLISH TRANSLATION OF “DEAR SHAMELESS DEATH” BY LATİFE TEKİN
This article aims at demonstrating which translation strategies are preferred in order to deal with the translation of culture-specific items in Latife Tekin’s Sevgili Arsız Ölüm (1983) and its English translation entitl...