Wieża się często chowa… Obraz kościoła w etymologiach ludowych nazw miejscowości
Journal Title: Język - Szkoła - Religia - Year 2018, Vol 0, Issue 3
Abstract
Obraz kościoła zawarty w etymologiach ludowych nazw polskich miejscowości jest stereotypowy, ale stosunkowo bogaty. Obejmuje następujące elementy: obecność w architekturze kościelnej wież (np. Częstochowa ‘miejscowość, w której wieża kościoła często się chowa oczom pielgrzymów zdążającym na Jasną Górę’) i dzwonnic (np. Kwidzyn ‘miasto, którego nazwa powstała od odgłosów prosięcia wiezionego na targ i odgłosu kościelnych dzwonów’), wyposażenie świątynnego wnętrza w święte obrazy (np. Boleszyn ‘miasto, gdzie w kościele znajduje się obraz Matki Boskiej Bolesnej’), umieszczanie w eksponowanych miejscach kościoła tajemniczych przedmiotów (np. Pajęczno ‘miejscowość, w której drzwi kościoła obite są skórą olbrzymiego pająka’), wznoszenie świątyń z drewna (np. Turośl ‘miejscowość, w której budowniczy kościoła powiedział sośnie przeznaczonej do budowy: tu rośl’) lub z cegły (np. Oliwa ‘miejscowość, w której katedra jest jak ulana’), istnienie obok kościoła cmentarza (np. Chmielno ‘miejscowość, w której chmiel połączył groby kochanków znajdujące się po dwu stronach kościoła’) i plebanii (np. Domaniewice ‘miejscowość, w której biskup, nie widząc plebanii koło kościoła, zdziwił się: doma nie widzę), a także podziemnych korytarzy wiodących do innych budynków (np. Pabianice ‘miejscowość, w której kościół był połączony z dworem podziemnym korytarzem, aby brzydka księżniczka Pabianka nie musiała pokazywać się ludziom’), znaczną odległość niektórych miejscowości od kościoła (np. Sumina ‘miejscowość, która leżała tak daleko od kościoła, że mieszkańcy, by zdążyć na sumę, musieli wychodzić z domu o świcie’), wznoszenie kościołów chrześcijańskich na miejscu świątyń pogańskich (np. Mikluszewice ‘miejscowość, w której kościół powstał na miejscu świątyni pogańskiego bóstwa Miklosa’), budowanie kościołów jako pierwszych budowli w danej miejscowości, np. w środku puszczy (Myszyniec ‘miejscowość, w której najpierw powstał kościółek misji jezuickiej’), fundowanie świątyń przez znane postaci historyczne (np. Niemce ‘miejscowość, w której król Władysław Jagiełło osadził po bitwie pod Grunwaldem Niemców, by wznieśli kościół NMP Zwycięskiej’), wznoszenie kościołów na miejscu cudów lub ważnych wydarzeń (np. Oliwa ‘miejscowość, w której pomorskiemu księciu przyśniła się Matka Boska w koronie drzewa oliwkowego’) oraz jako wota za ocalenie (np. Ostrzeszów ‘miejscowość, w której książę zbudował kościół w nagrodę za ostrzeżenie go przed zbójnikami).
Authors and Affiliations
Ewa Rogowska-Cybulska
Keywords
Related Articles
- EP ID EP632389
- DOI 10.26881/jsr.2018.3.01
- Views 32
- Downloads 0
Motywy religijne i magiczne utrwalone w ludowych nazwach roślin (na przykładzie leksyki górali rabczańskich)
Przedmiotem artykułu jest opis ludowych nazw roślin, w których strukturze utrwalone zostało słownictwo związane z religią i magią. Autorka podejmuje się także próby określenia relacji między pierwiastkiem chrześcijańskim...
State, subject and the traumatic effects of the civilization
This article aims to provide a discussion between the Sigmund Freud’s psychoanalytic theory and Norbert Elias’s sociological work on the subject of violence as a paradoxical element of the constitution and the disruption...
Szatan i synonimy w utworach literackich Słowackiego
Wyraźne różnice frekwencji synonimów szatana, które wprowadza Słowacki do swoich utworów, mają wpływ na zróżnicowanie stylistyczne kontekstów, na ich wartość emocjonalną. O bliskoznaczności leksemów, których konotacje są...
Jak ulana… Etymologie ludowe nazwy gdańskiej dzielnicy Oliwa
Artykuł opisuje pięć etymologii nienaukowych toponimu Oliwa. Mają one następujące wykładnie onomastyczne: 1) ‘miejsce, w którym księciu pomorskiemu Subisławowi lub Samborowi przyśnili się Matka Boska z Dzieciątkiem w kor...
Gdy "zanika sam fundament politycznego współistnienia" (Jan Paweł II, "Veritatis Splendor"), czyli o manipulacji i brutalizacji języka polityki
Artykuł ukazuje wybrany problem w komunikowaniu politycznym, związany bezpośrednio z dyskredytacyjną retoryką. Nasilające się zjawisko brutalizacji języka polityki skłania do refleksji, szczególnie w odniesieniu do etyki...