Własność a dobra kultury

Apply

Własność a dobra kultury

Journal Title: Muzealnictwo - Year 2005, Vol 2006, Issue 47

Abstract

Zagadnienia własności dóbr kultury, podobnie jak wszelkich form własności w państwach postkomunistycznych, to poważny problem polityczny i mentalny. Z krajów nowoprzyjętych w 2004 r. do Unii Europejskiej, tylko Polska nie posiada do dziś ustawy reprywatyzacyjnej. Tym zagadnieniom jest poświęcona najnowsza publikacja Fundacji im. Stefana Batorego, która poprzedzona została już dwoma interesującymi i wartościowymi tomami p.t. Przemieszczone dobra kultury. Przypadek Europy Zachodniej i problemy państw Europy Środkowej i Wschodniej w XX wieku (Warszawa 2004) oraz Dobra kultury i problem własności. Doświadczenia Europy Środkowej po 1989 roku (Warszawa 2005) – omówionymi przez niżej podpisanego na łamach niniejszego numeru „Muzealnictwa”. Całość dyskusji została podzielona na trzy bloki tematyczne. Pierwszy z nich to „Własność prywatna – zbiory publiczne – problem reprywatyzacji po 1989 roku” (s. 13-83), drugi – „Doświadczenia polskich instytucji po 1989 roku” (s. 84-149), a trzeci – „Reprywatyzacja – własność – dobro publiczne”(s. 151-210).Do rąk czytelników trafiła niezmiernie interesująca i przydatna publikacja, która w sposób wprawdzie fragmentaryczny ale jakże ważki podnosi problem reprywatyzacji dóbr kultury, który w Polsce nadal jest nierozstrzygnięty. Należałoby zadać sobie pytanie: Czy jest możliwe znalezienie rozwiązanie polubownego – a więc satysfakcjonującego prawnych właścicieli dóbr kultury oraz instytucje państwowe: archiwa, biblioteki i muzea. Warto byłoby w Polsce skorzystać z doświadczenia niemieckiego, w związku z czym należałoby: 1. sporządzić listę dziedzictwa narodowego, które musi pozostać w zbiorach publicznych, wywłaszczając jego prawnych właścicieli za godziwym i rynkowym wypłaceniem odszkodowań pieniężnych; 2. ustalić tzw. depozyt przymusowy na lat 20, 50, 100 i płacić prawnym właścicielom ryczałtowe odszkodowanie za każdy rok przymusowego przetrzymywania dobra kultury w zbiorach publicznych; 3. na drodze polubownej utworzyć fundacje zarządzające wspólnie dobrem kultury przez państwo i prawnych właścicieli (tzw. depozyt dobrowolny, czasowy lub bezterminowy); 4. zwrócić właścicielom prawnym dobra kultury nie mające fundamentalnego znaczenia dla kultury narodowej, ale pod warunkiem ich udostępniania do badań naukowych i na wystawy. Każde z tych rozwiązań jest zgodne z międzynarodowym prawem i Polska jako członek Unii Europejskiej powinna je zastosować.

Authors and Affiliations

Dariusz Matelski

EP ID EP61847
DOI -
Views 49
Downloads 0