Wpływ wojen polsko-pomorskich na status prawny Pomorza do XIII wieku
Journal Title: Studia z Dziejów Państwa i PrawaPolskiego - Year 2018, Vol 0, Issue
Abstract
Celem artykułu jest dynamiczna analiza konfl iktu polsko-pomorskiego w profi lu prawnodogmatycznym i historycznoprawnym, z pominięciem kwestii geografi cznych i militarnych. Szczególnie ważne jest sprofi lowanie problemu, oparte na rozstrzygnięciu, czy książęta pomorscy byli krewnymi Piastów po mieczu, czy po kądzieli. Ostatnio zaczyna upowszechniać się powrót do koncepcji piastowskiego pochodzenia książąt pomorskich, co musi prowadzić do konstatacji, że przed podbojem Mieszkowym nie było na Pomorzu silnych ośrodków władzy. Teoretyczne nadanie Świętopełkowi Mieszkowicowi władzy nad Pomorzem, zakończone wygnaniem macochy Ody wraz z braćmi przyrodnimi, i późniejsze odzyskanie tam władzy całymi wiekami rodziło konfl ikty między obu liniami dynastii. Rozważania na temat wpływu wojen na status prawny średniowiecznego Pomorza muszą być poprzedzone analizą zakresu władzy cesarskiej nad tą krainą. Historyk państwa i prawa musi dostrzec w źródłach rzecz podstawową, że całe Pomorze od Odry po Gdańsk było jedną jednostką, podległą w średniowieczu władzy zwierzchniej cesarstwa rzymskiego. Jednoznacznie wynika to ze źródeł średniowiecznych. Widukind z Korbei, opisując walki Mieszka I z Wichmanem, wyraźnie rozgranicza status prawny Pomorza od innych ziem polskiego władcy. Podobnie jest u biskupa merseburskiego Th ietmara. Ten ostatni pisze wyraźnie, że Mieszko płacił cesarzowi trybut „aż po rzekę Wartę”. Czyli cały obszar Pomorza stanowił pas ziem trybutarnych cesarstwa. Podbój Pomorza zawsze zaczynał się od części wschodniej, a kończył na zachodniej. Tak było już za Mieszka I. Nastąpiło wtedy pełne wcielenie Pomorza do Polski. W okresie po klęsce Mieszka II do śmierci Władysława I Hermana Pomorze pozostawało w luźnej zależności od Polski. Zmieniło się to za Bolesława III Krzywoustego. Podbój Pomorza Zachodniego miał miejsce po 1113 r., może do 1124 r., ale zapiski źródłowe są tu skąpe. Trybut i obowiązek udzielania pomocy był oznaką podległości. Konstrukcje prawne traktatu merseburskiego z Lotarem III znakomicie odczytał Teodor Tyc: „Zwierzchnictwo księcia polskiego stanowi stopień pośredni między księciem pomorskim a najwyższym suwerenem, cesarzem”. Krzywousty złożył hołd lenny, bo Pomorze było pod zwierzchnictwem cesarskim. W okresie rozbicia dzielnicowego doszło ostatecznej klęski polskiej polityki na Pomorzu (jeszcze w 1147 r. Niemcy, Dania i Polska wspólnie występowały przeciwko Pomorzanom).Ostatnią próbą zachowania równowagi między wpływami polskimi i niemieckimi na Pomorzu był układ kruszwicki z 1148 r., jednak Polska, trawiona rozbiciem dzielnicowym, systematycznie traciła kontrolę nad Pomorzem, aż do 1181 r., gdy w Lubece Bogusław I uznał zwierzchność cesarza. Infl uence of Polish-Pomeranian wars on legal status of Pomerania until 13th century Th e purpose of this publication is a dynamic analysis of Polish-Pomeranian confl ict’s power in legal-dogmatic and historical profi le, to say nothing of geographical and military matters. Whereas it is particularly important to shape the problem, based on a settling of the way, in which Pomeranian dukes were relatives to Piast dynasty – agnate (paternal) or on mother’s side. Recently an old concept has started to spread – it says that Pomeranian dukes were of Piast descent, which leads to a ascertaining that there were no strong centres of power in Pomerania before conquest of Mieszko. Svatopluk Mieszkowic received the power over Pomerania, what led to exile of stepmother Oda and half-brothers and retrieval of power later subsequently caused confl icts between the two lines od dynasties in the next centuries. Considerations about the wars’ infl uence on legal status of medieval Pomerania have to be preceded by an analysis in the fi eld of imperial power over this land. Historian of state and law must see – having looked at the sources – the fundamental thing, that the whole Pomerania, from Odra river to Gdańsk was a one entity, which came under the authority of Roman Empire. It stems unambiguously from medieval sources, Widukind from Korbea describes battles of Mieszko I with Wichmann and therefore clearly demarcate the legal status of Pomerania from other lands of Polish sovereign. It is similar by Merseburg bishop Th ietmar. He wrote clearly, that Mieszko payed the Caesar a tribute „up to Warthe river“. It means, that the whole area of Pomerania was a belt of tributary lands of Empire. Th e conquest of Pomerania always began from the east area, and ended by the west. It was so at the time of Mieszko I. Th en the full incarnation of Pomerania to Poland followed. At the period aft er the defeat of Mieszko II, and to the death of Władysław I Herman Pomerania were in a loose dependence on Poland. It changed by the rules of Bolesław III Wrymouth. Th e conquest of West Pomerania took place aft er 1113, maybe till 1124, but source records are a bit sparse. Tribute and duty to give help was a sign of dependence. Teodor Tyc outstandingly interpreted the law constructions of Merseburg treaty with Lotar III: „Th e authority of Polish duke is an indirect degree of something between Pomeranian dukeultimate failure of Polish politics in Pomerania happened. Already in 1147 Germany, Denmark and Poland together stood against Pomeranians. Th e last attempt to maintain the balance between Polish and German infl uences in Pomerania was a ‘Kruszwica agreement’ in 1148, however Poland was being systematically tormented by feudal fragmentation and thus was losing control over Pomerania. It lasted till 1181, when Bogusław I admitted the victory of Caesar in Lübeck. and the highest sovereign, Caesar“. Th e Wrymouth King payed feudal homage, because Pomerania was under the authority of Empire. At the time of feudal regionalization the
Authors and Affiliations
Tomasz Kruszewski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP648778
- DOI 10.34697/2450-6095-sdpipp-21-001
- Views 85
- Downloads 0
Zasady przyuczania do zawodu przemysłowca w świetle regulacji prawnych zawartych w prawie przemysłowym z 1927 roku
Okres międzywojenny cechował się w Polsce intensywnym rozwojem prawa pracy. Jego przepisy w pierwszej kolejności miały zapewnić ochronę pracownikom, również tym, którzy tej pomocy potrzebowali najbardziej, czyli małoletn...
Ustawodawstwo przeciwpożarowe w dawnym Gdańsku (1454–1793) Fire protection legislation in old Gdansk (1454–1793)
Pożary w miastach od stuleci stanowiły jedno z najpoważniejszych zagrożeń. Dlatego ich władze podejmowały działania podnoszące bezpieczeństwo przeciwpożarowe. To wymagało dbałości o przestrzeganie dawniej przyjętych rozw...
Pojęcie czynności handlowych w wybranych orzeczeniach Sądu Apelacyjnego Wolnego Miasta Krakowa. Z zagadnień stosowania francuskiego Kodeksu handlowego z 1807 r. na ziemiach polskich1 Th e concept of commercial acts in selected case law of the Appellate Court of the Free City of Krakow. Some issues concerning the application of the French 1807 Commercial Code on the Polish territories
wywoływało wątpliwości i spory – nie bez związku ze zdecydowanie niższym poziomem techniki legislacyjnej niż w przypadku Kodeksu cywilnego. Jedną z nich była kwestia właściwości trybunałów handlowych, opierająca się m.in...
Stosunki między mieszkańcami miasta Knyszyna a żołnierzami wojsk koronnych w latach 1650–1651 w świetle ksiąg wójtowskich
Szkic omawia stosunki między mieszkańcami miasta Knyszyna a stacjonującymi tam w latach 1650–1651 żołnierzami na podstawie zachowanych fragmentów ksiąg wójtowskich. Księgi te zawierają szereg spraw przeciwko mieszczanom,...
Katedra Historii Administracji i Myśli Administracyjnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1979–2017) Th e Department of History of Administration and Administrative Ideas of the Jagiellonian University in Kraków (1979–2017)
Artykuł zawiera charakterystykę Katedry Historii Administracji i Myśli Administracyjnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie od chwili jej powstania do 2017 r. Kierownikami Katedry byli w tym okresie profesorowie Ludw...