Z badań nad piśmiennictwem sakralnym średniowiecznej biblioteki klasztoru cystersów w Mogile
Journal Title: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi - Year 2016, Vol 10, Issue
Abstract
Prezentowany artykuł stanowi fragment obszerniejszych badań nad skryptorium i biblioteką klasztoru cystersów w Mogile do przełomu XV i XVI w. Autorzy wykorzystali ustalenia Edwarda Potkowskiego, zgodnie z którymi jedną z form użytkowania pisma w średniowieczu było zastosowanie go do głoszenia zasad wiary i wyrażania chwały Bożej, czyli do tworzenia piśmiennictwa sakralnego. W jego ramach istnieją bardziej szczegółowe odmiany tematyczne, które autorzy omawiają możliwie dokładnie, wskazując konkretne dzieła i (jeśli jest to możliwe) ich twórców. Granice chronologiczne rozważań zostały wyznaczone przez stan podstawy źródłowej i przemiany kulturowe dotyczące klasztoru cystersów w Mogile. Ograniczenie się do XV stulecia wynika z faktu, że z tego okresu pochodzą wszystkie zachowane średniowieczne kodeksy. Ponadto na przełomie XV i XVI w. zachodziły zmiany związane z upowszechnieniem się druku, co oznaczało schyłek kopiowania ksiąg w skryptorium. Podstawę źródłową stanowi 20 kodeksów. Z tej liczby autorzy bezpośrednio przebadali 14, ponieważ jedynie te zostały im udostępnione. Pozostałych sześć było niedostępnych z powodu remontu w archiwum klasztornym. Te księgi przebadano za pośrednictwem Katalogu archiwum. Wszystkie kodeksy pochodzą z XV stulecia, lecz tylko dwa z jego pierwszej połowy. Natomiast 11 ksiąg powstało mniej więcej w połowie XV wieku. Z jego drugiego pięćdziesięciolecia pochodzi siedem zachowanych manuskryptów. Analiza odmian piśmiennictwa sakralnego obecnego w średniowiecznej spuściźnie biblioteki klasztoru cystersów w Mogile wykazała dominację kaznodziejstwa – aż 168 pozycji. Wysoką pozycję zajęły dzieła teologiczne, Biblia z egzegezą oraz m.in. moralistyka i liturgia. Przeważają dzieła dotyczące nauczania wiary, formacji duchowej i offi cium divinum, co było typowe dla księgozbiorów cysterskich i generalnie bibliotek klasztornych wieków średnich. Jeśli chodzi o autorów, to na pierwsze miejsce wysuwają się pisarze należący do konwentu cystersów w Mogile – opat Piotr Hirszberg, brat Mikołaj z Krakowa czy Jakub z Paradyża. Taka sytuacja nie powinna dziwić, ponieważ biblioteka konwentualna z urzędu była nastawiona na zbieranie dzieł swoich pisarzy. Wśród autorów spoza klasztoru cystersów w Mogile licznie spotykamy teksty pióra św. Bernarda z Clairvaux.
Authors and Affiliations
Zbigniew Domżał, Andrzej Wałkowski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP244172
- DOI -
- Views 59
- Downloads 0
Cieszyn Territorial Bibliographies from the Turn of 19th Century to the Beginning of 21th Century
The paper will present the most important accomplishments on the field of documentation and registering of literature from Cieszyn Silesia, firstly bibliographical lists, which were prepared in 19th century to 20th centu...
Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. 1–4, t. 1: Geneza. Kasaty na ziemiach zaborów austriackiego i rosyjskiego; t. 2: Kasaty na Śląsku Pruskim i na ziemiach zaboru pruskiego; t. 3: Źródła. Skutki kasat XVIII i XIX w. Kasata w latach 1954–1956; t. 4: Dokumentacja, redakcja Marek Derwich, Wrocław: Wrocławskie
Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. 1–4, t. 1: Geneza. Kasaty na ziemiach zaborów austriackiego i rosyjskiego; t. 2: Kasaty na...
Poszukiwanie egzemplarzy Anatome testudinis europaeae w europejskich i amerykańskich bibliotekach
Towarzystwo Cercle d’Histoire Alsace-Lituanie od kilku lat prowadzi akcję uzupełniania i popularyzacji wiedzy o Ludwiku Henryku Bojanusie (1776-1827), alzackim przyrodniku i profesorze Uniwersytetu Wileńskiego. Jednym z...
From Sweden to Cracow. Henryk Bukowski’s gifts in libraries of Cracow
One of the participants of the 1863 uprising, Henryk Bukowski, who later emigrated and settled down in Sweden, was well-known not only to the Polish expatriate community as a great antiquarian. H. Bukowski is also famous...
Problemy złej jakości wykonania książek w latach pięćdziesiątych XX wieku w Polsce: stalinowskie diagnozy, rzeczywiste przyczyny
Na przełomie lat 40. i 50. XX w. książki wydawane masowo miały niską jakość szaty graficznej oraz wykonania . Władze tłumaczyły, że ten stan rzeczy wynika z wadliwego i przestarzałego systemu planowania produkcji poligra...