Zmiany kształtu ziaren kwarcowych oraz składu mineralnego piaszczystych osadów miocenu, pliocenu i niższego czwartorzędu w rowie Kleszczowa
Journal Title: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego - Year 2010, Vol 438, Issue 438
Abstract
W osadach pobranych z kopalni węgla brunatnego Bełchatów zbadano skład minerałów ciężkich i lekkich oraz kształt ziaren kwarcu osadów należących do miocenu, pliocenu i przykrywających je osadów niższego czwartorzędu. Badane osady miocenu–pliocenu należą do jednostek litostratygraficznych nazwanych kompleksami: podwęglowym, węglowym, ilasto-węglowym oraz najmłodszym ilasto-piaszczystym. Osady niższego czwartorzędu wykształcone są w postaci serii aluwialnych. W składzie mineralnym trzech dolnych kompleksów osadów mioceńskich dominują przezroczyste minerały odporne: turmalin i dysten, czasem występujące przemiennie, oraz staurolit. Znacznie mniejsze zawartości osiąga rutyl i cyrkon. Charakterystyczną cechą tego zespołu mineralnego jest minimalny udział granatów oraz brak minerałów nieodpornych. Natomiast odmienny skład minerałów ciężkich obserwuje się w osadach należących do kompleksu ilasto-piaszczystego, gdzie następuje nagły wzrost udziału granatów, przy dalszej dominacji turmalinu i większej niż poprzednio, ilości staurolitu. Wśród minerałów nieprzezroczystych w osadach mioceńsko-plioceńskich powszechny jest ilmenit i hematyt. Skład minerałów ciężkich w osadach czwartorzędowych zalegających powyżej utworów plioceńskich jest podobny do obserwowanego w tych ostatnich, przy większej zawartości granatów. We frakcji lekkiej wszystkich badanych kompleksów osadów miocenu–pliocenu przeważają ziarna kwarcu ze zmienną zawartością minerałów siarczanowych, agregatów ilasto-żelazistych oraz okruchów węgla brunatnego. Kompleksy osadów wykazują wyraźną odrębność mineralną. Minerały siarczanowe licznie obecne są jedynie w dwóch dolnych kompleksach. Kształt ziaren kwarcowych z osadów miocenu–pliocenu jest mało zróżnicowany w profilu pionowym, o czym świadczy niski stopień ich zaokrąglenia wyrażony w skali Krumbeina. Natomiast mikrorzeźba powierzchni ziaren kwarcu z tych osadów odznacza się wyraźną zmiennością. W dolnej i górnej części zbadanych osadów występują w ogromnej przewadze ziarna typu EL (obtoczone błyszczące). W części środkowej następuje spadek zawartości ziaren EL a wzrost udziału ziaren ET (przejściowe). Można sądzić, że pierwotna powierzchnia ziaren zaokrąglonych błyszczących w wyniku trawienia chemicznego uległa znacznemu zniszczeniu. W osadach preglacjalnych należących do najniższego czwartorzędu i spoczywających bezpośrednio na utworach plioceńskich, pojawia się wyraźna domieszka ziaren RM (okrągłych matowych), których liczba wzrasta systematycznie, aż do wyraźnej ich dominacji w części stropowej. Jest to ważne kryterium ułatwiające postawienie granicy pomiędzy osadami górnego neogenu (pliocenu) a sedymentacją plejstoceńską. Natomiast skład mineralny aluwiów preglacjalnych oraz najniższej części aluwiów wyżej leżących jest podobny do obserwowanego w osadach plioceńskich. Dopiero powyżej pojawiają się skalenie, a ich udział zwiększa się ku stropowi aluwiów. Źródłem tego minerału były osady glacjalne.
Authors and Affiliations
Jan GOŹDZIK, Krystyna KENIG, Anna SKÓRZAK
Keywords
Related Articles
- EP ID EP64539
- DOI -
- Views 45
- Downloads 0
THE CERGOWA SANDSTONE AS THE MOST IMPORTANT INDUSTRIAL RAW MATERIAL IN THE PODKARPACKIE VOIVODSHIP
Industrial mineral deposits mined in the Podkarpackie Voivodship of southern Poland are modest in size and of low variety. The best physical-mechanical properties are shown by the Cergowa sandstones (Lower Oligocene) whi...
Mioceńskie poziomy tufitowe z otworów wiertniczych Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1
Szczegółowo scharakteryzowano poziomy tufitowe z mioceńskich utworów zapadliska przedkarpackiego występujących w otworach wiertniczych Busko (Młyny) PIG-1 i Kazimierza Wielka (Donosy) PIG-1. Badania mineralogiczno-petrog...
ZARYS METODYKI IDENTYFIKACJI DAWNYCH WYROBISK GÓRNICZYCH, TZW. KOPANEK PONAFTOWYCH, NA OBSZARZE UZDROWISKA IWONICZ-ZDRÓJ
Roboty górnicze w poszukiwaniu ropy naftowej prowadzone były na terenie Iwonicza-Zdroju już od 1860 r. Wyrobiska górnicze miały charakter studni kopanych, potocznie nazywanych przez ówczesnych górników kopanką. Kluczowym...
WPŁYW WEZBRAŃ NA FAUNĘ ZAMIESZKUJĄCĄ ALUWIA NA PRZYKŁADZIE DOLNEGO BIEGU DUNAJCA
Wahania stanów wód są najważniejszym czynnikiem zaburzającym życie we współczesnych osadach aluwialnych, kontrolującym zróżnicowanie i rozmieszczenie fauny penetrującej aluwia. We współczesnych aluwiach Dunajca największ...
ANOMALIE MAGNETYCZNE I ICH ROLA W ROZPOZNANIU STRUKTURY KRYSTALICZNEGO KOMPLEKSU SKORUPY ZIEMSKIEJ POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ POLSKI
Południowo-wschodnia Polska znajduje się na obszarze kontaktu trzech dużych jednostek geologicznych: kratonu wschodnioeuropejskiego (EEC), platformy paleozoicznej i Karpat. Złożoną budowę geologiczną obszaru odzwierciedl...