Konkurencja pomiędzy roślinami z sąsiadujących poletek w doświadczeniu polowym z rzepakiem ozimym. 1. Skutki konkurencji roślin i zmienności żyzności gleby wewnątrz bloku
Journal Title: Rośliny Oleiste - Oilseed Crops - Year 2012, Vol 33, Issue 1
Abstract
Zwiększanie plonu nasion rzepaku jest najtrudniejszym zadaniem w pracach hodowlanych nad tym gatunkiem. Niezbędnym warunkiem skutecznej selekcji jest precyzyjne określenie plonu nasion w doświadczeniu polowym. Niestety, precyzja oceny plonu nasion maleje wraz ze zwiększaniem liczby obiektów w doświadczeniu. W pracy wykorzystano wyniki 21 doświadczeń polowych, w których badano cztery zestawy po 25 obiektów rzepaku ozimego. Dwa zestawy były badane w sześciu, jeden w pięciu oraz jeden w czterech miejscowościach. Doświadczenia zostały założone w czterech powtórzeniach w układzie bloków kompletnych zrandomizowanych i przeprowadzone w sezonie 2009/2010. Dla zwiększenia precyzji doświadczeń próbowano eliminować zmienność glebową wewnątrz bloków wykorzystując metodę zaproponowaną przez Papadakis’a w roku 1937, a stosowaną również w programie Agrobase II (2002). Przed obliczaniem regresji wyeliminowano zmienność wynikającą z różnic pomiędzy miejscowościami oraz pomiędzy blokami. Usuwania zmienności międzyblokowej i między miejscowościami dokonywano dla każdego poletka przez odjęcie średniej blokowej i dodanie średniej całkowitej według następującego wzoru): y’(ijl) = y(ijl) – y(.jl) + y(...) (1) gdzie: y(ijl) — plon nasion uzyskany z poletka, y’(ijl) — skorygowany plon nasion z poletka po usunięciu zmienności związanej z powtórzeniami i miejscowościami, y(.jl) — średnia blokowa, y(...) — średnia całkowita, i — pozycja obiektu w bloku, j — pozycja bloku w miejscowości, l — miejscowość, n — ilość obiektów w bloku (powtórzeniu). Następnie dla każdego poletka został obliczony średni plon nasion z dwu sąsiednich poletek. Pierwsze i ostatnie poletko w każdym powtórzeniu zostało pominięte w obliczeniach regresji, ponieważ brakowało dla nich plonu nasion z dwu sąsiadujących poletek. x(ijl) = (y’((i-1)jl) + y’((i+1)jl) ) / 2 (2) gdzie: x(ijl) — średni plon nasion dla dwu najbliższych sąsiednich poletek, y’(ijl) — plon z poletka po usunięciu zmienności blokowej i miejscowości. W ten sposób otrzymano dwa zestawy po 552 pary wartości oraz po jednym zestawie z 460 lub 368 parami wartości. Pary te reprezentowały plon nasion z poletek (y’) oraz średnią plonu nasion z dwóch najbliższych sąsiednich poletek (x). Dane te zostały wykorzystane dla obliczenia regresji liniowych i nachyleń linii regresji w stosunku do osi X. Istotność współczynników regresji sprawdzano za pomocą analizy wariancji. Papadakis (1937) zakładał, że średnie plony z najbliższych sąsiednich poletek mogą być miarą zmienności wewnątrzblokowej. W takiej sytuacji obliczone współczynniki regresji powinny mieć wartość dodatnią. Wyniki badanych doświadczeń wykazały, że regresja pomiędzy plonem z poletka a średnią plonów z sąsiednich poletek jest wysoce istotna dla wszystkich 4 zestawów doświadczeń, natomiast tylko w jednym doświadczeniu ma wartość dodatnią. Uzyskane wyniki świadczą, że mamy do czynienia z dwoma zjawiskami: ze zmiennością glebową wewnątrz bloku i konkurencją między roślinami z sąsiadujących poletek. W przypadku przewagi zjawiska konkurencji współczynnik regresji ma wartość ujemną. Zjawisko konkurencji zaznaczyło się w najmniejszym stopniu, gdy w doświadczeniu brały udział najmniej zróżnicowane próbne mieszańce F1 pochodzące z tej samej hodowli, a najsilniejsze efekty konkurencji zaobserwowano w doświadczeniu, w którym były oceniane rody pochodzące z trzech różnych hodowli. Wystąpienia zjawiska konkurencji należało oczekiwać, gdyż, jak to zostało wykazane już wcześniej, efekty brzegowe u rzepaku ozimego wpływają wyraźnie na plon nasion. Dotyczy to przede wszystkim plonu nasion ze skrajnego rzędu roślin (Krzymański 1985). Dla wyeliminowania wpływu efektów konkurencji na plon nasion konieczne jest wyłączenie przy zbiorze poletek rzędów brzegowych, przylegających do sąsiednich poletek. W przypadku poletek czterorzędowych, plon należy określać na podstawie zbioru nasion z dwóch środkowych rzędów.
Authors and Affiliations
Jan Krzymański, Krystyna Krótka, Maria Ogrodowczyk, Henryk Woś, Roman Biliński, Grzegorz Budzianowski, Jolanta Zagierska
Keywords
Related Articles
- EP ID EP59690
- DOI 10.5604/12338273.1058469
- Views 64
- Downloads 0
The effect of growth regulators on content of assimilation pigment in leaves of three soybean cultivars (Glycine max L. Merr)
Two-year pot experiment was carried out in a vegetation house of the Western Pomeranian University of Technology in Szczecin aimed at determination of the effect of exogenous growth regulators, i.e. indolilo-3-butyric ac...
Zmienność morfologiczna ziarn pyłku odmian lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum L.), pochodzących z różnych części świata
Obiektem badań było pięć odmian lnu zwyczajnego. Różniły się one miejscem swego pochodzenia – każda z nich została wyhodowana na innym kontynencie. W pracy testowano trzy odmiany włókniste pochodzące odpowiednio z Ukrain...
Impact of heating conditions of rapeseed and mustard seeds on the characteristics of oils for the biodiesel production
The aim of the study was to determine the effect of heating conditions of rapeseed and mustard seeds on the pressing yield and characteristics of oils as potential materials for the biodiesel productions. Oils have been...
Ocena zdolności regeneracyjnych dwóch odmian lnu ([i]Linum usitatissimum[/i] L.) w kulturach in vitro
Oceniano możliwość regeneracji pędów, kalusa i korzeni z hypokotylowych i liścieniowych eksplantatów dwóch odmian lnu włóknistego (Linum usitatissimum L.) Selena i Modran, otrzymanych z Instytutu Włókien Naturalnych w Po...
Krajowy rynek rzepaku w 2015 roku
W artykule przedstawiono relacje podażowo-popytowe na krajowym rynku rzepaku w 2015 roku. Na podstawie danych GUS, MF i szacunków własnych przeanalizowano zmiany, jakie nastąpiły w produkcji rzepaku, jego przetwórstwie,...